YÖNETİCİ SORUMLULUK ve HALKA ARZ SİGORTALARI

 

Günümüzde Türkiye’de gittikçe yaygınlaşan sorumluluk bilinci, profesyonel sorumluluk sigortalarının diğer sigorta branşlarına nazaran önem kazanmasını beraberinde getirmiştir.

 

Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun getirdiği düzenleme ve yeniliklerle birlikte Yönetici Sorumluluk Sigortalarının önemi vurgulanmıştır.

 

Yeni Türk Ticaret Kanunu Madde 361’de, Yönetici Sorumluluk Sigortalarının kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk değerlendirilmesinde dikkate alınacağını ve halka açık şirketlerde borsa bülteninde duyurulacağını belirtilmektedir.

 

Yönetici Sorumluluk Sigortası ile her türlü gerçek ve iddia edilen kusur ve ihmallerden dolayı yöneticilerden, müdürlerden talep edilebilecek tazminatlar ve dava sürecinde oluşabilecek savunma masrafları kapsam altına alınmaktadır. Sadece bunlarla da sınırlı olmamak üzere soruşturma masrafları, acil durum masrafları, malvarlığı üzerindeki haczin kaldırılması için oluşan masraflar, eş ve yasal varislere açılan davalar ve oluşan savunma masrafları da Yönetici Sorumluluk Sigortası ile teminat altına alınmaktadır.   

 

Türkiye’de yönetim kurulu üyelerine ve yöneticilere açılan dava sayısı yıllar itibariyle büyük bir artış göstermektedir. Özellikle resmi mercilerin başlattığı soruşturmalar ve sonrasında açılan davalar sonucu oluşan masraflar gittikçe artmaktadır. Bunun yanı sıra aynı sektörde faaliyet gösteren rakip firmaların yöneticilere açtığı davaları da görmekteyiz. Geçtiğimiz senelerde doğrudan yatırım yapan yabancı firmaların da yatırım yaptıkları şirketin yöneticileri aleyhine kötü yönetimden dolayı dava açtığı da gözlenmektedir.

 

Yönetici Sorumluluk Sigortası ile yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin şahsi mal varlıkları korunur, bu bağlamda yönetim kurulu üyeleri ve şirket yöneticileri görevlerini icra ederken daha rahat karar alabilir ve şirketi daha rahat yönetebilir.

 

Sigorta Kapsamı:

           

·         Yönetici sorumluluk sigortası, işletmede görevli yöneticilerin ve müdürlerin görevlerini yerine getirirken kasıt söz konusu olmaksızın yapabilecekleri her türlü gerçek veya iddia edilen ihmal, hata, yanlış beyan ve sigortalı kişinin de içinde bulunduğu soruşturmalardan kaynaklanabilecek zararları, savunma masraflarını teminat altına almaktadır. 

·         Yöneticilerin, sigortalı şirketin bağlı ortaklık olmayan şirketlerindeki görevlerinden kaynaklanabilecek riskleri teminat altına almaktadır. 

·         Yönetici sorumluluk sigortası, şirketin yöneticilerinin uğradığı zararı ödemediği durumlarda yöneticilerin şahsi varlıkları için koruma sağlamaktadır.

·         Eğer şirket görevli yöneticilerinin uğradığı zararı karşılıyorsa, yönetici sorumluluk sigortası şirketin tazmin ettiği kadarını şirkete geri öder.

·         Yöneticilere yöneltilebilecek her türlü gerçek veya iddia edilen haksız yere işten çıkarma,  terfi ettirmeme, kariyer imkanlarından mahrum bırakma, hatalı performans değerlendirmeleri, her türlü taciz talepleri (tacize müsait bir çalışma ortamını oluşturma iddiaları da dahil), ayrımcılık talepleri ve bir şirketin eski, mevcut veya yeni bir çalışanının istihdamı ile ilgili her türlü hatalı eylem veya ihmalden kaynaklanan tazminat taleplerini teminat altına almaktadır.
 

YÖNETİCİLERE KARŞI TALEPTE BULUNABİLECEK TARAFLAR

 

 

 

  

Şirketin Tüzel Kişiliğine Verilecek Zararlar

 

Türk Ticaret Kanununda yönetim kurulu üyelerinin şirket işlerinde gösterecekleri dikkat ve basiret hakkında Borçlar Yasasının 528 maddesinin ikinci fıkrasının "şirket işlerini ücretle idare eden ortak, tıpkı bir vekil gibi mesul olur" hükmünün tatbik olunacağı açıklanmıştır. Borçlar Yasasının 390. maddesi de işçinin sorumluluğu maddesine (Md: 321) yollama yapmıştır. Sonuç olarak, bir yönetim kurulu üyesinin ücret alsın ya da almasın sorumluluğu Borçlar Yasasının 321. maddesine göre tespit olunacaktır.

 

Üçüncü şahıslar dışında, doğrudan doğruya yönetim kurulu üyeleri arasındaki münasebetlerde, yönetim kurulu üyelerinin şirkete verilecek zararda da Borçlar Yasasının 321. maddesinde "kasıt veya ihmal ve dikkatsizlik" ön şart olarak aranmaktadır.

 

Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açan şirketin ihmal ve dikkatsizliği ispat etmesi, üyenin ise sorumluluktan kurtulması için, kasıt, ihmal ve dikkatsizliğinin olmadığını, bütün ihtimamı gösterdiğini veya bütün ihtimamı göstermiş olsa bile; zararın meydana gelmesine mani olamayacağını ispatlaması gerekmektedir. Burada söz konusu olan şirket zararı, şirket aktiflerindeki fiili bir azalma veya umulan kârdan eksilmeye sebebiyet vermek hali olmaktadır.

 

Üçüncü Şahıslara Verilecek Zararlar

 

Şirketi temsile salahiyetli olanlar, şirketin maksat ve uğraşı konusuna dahil olan her nevi işleri ve hukuki muameleleri şirket adına yapmak ve bunları yaparken şirket adını kullanmak hakkına sahiptir (TTK Md: 321/1). Yönetim Kurulu üyeleri şirket adına yapmış oldukları işlemlerden dolayı şahsen sorumlu olmazlar (TTK Md: 336/1).

Temsil veya idareye salahiyetli olanların vazifelerini yaptıkları sırada işledikleri haksız fiillerden şirket sorumlu olur. Şirketin rücu hakkı mahfuzdur (T.T.Y. Md: 321/5).

Yukarıya çıkarılan TTK maddelerinde şirketi idare ve temsil edenlerin, şirket adına gördükleri işlerden doğan haksız fillerden şahsen sorumlu olmayacakları, bir prensip şeklinde konulmakla beraber, gerek T.T.Y. Md: 336/1.b.5'deki hüküm, gerekse, haksız fiillerden doğan zararda şirketin rücu hakkının saklı tutulması, yönetim kurulu üyelerinin, şirket tüzel kişisi dışında pay sahiplerine ve 3. şahıslara karşı sorumluluğunu arttırmaktadır.

Üçüncü şahıslar yönünden (pay sahipleri ve diğer üçüncü şahıslar) yönetim kurulu üyesinin ika ettiği haksız fiillerden dolayı zarar iddiasına muhatap olan bizatihi şirketin kendisidir. Yönetim kurulu üyesinin ika ettiği zararda Borçlar Yasasının 41. maddesinde kayıtlı, "kasıt, ihmal ve teseyyüp, yahut tedbirsizlik" ön şartlarından birisi varsa, üçüncü şahıs kendisine haksız olarak yöneltilen fiilden dolayı şirketi dava edebilecektir. Şirket; yönetim kurulu üyesinin haksız fiilinden dolayı ödediği zararı, kusurlu olması sebebiyle kendisine rücu etmek suretiyle geri alma yoluna gidebilecektir. Sorumluluk yönetim Kurulu tüm üyelerinin müteselsil sorumluluğunu gerektiren haller ile yönetim kurulu üyesinin şahsi sorumluluğunu gerektiren haller olarak iki alt başlıkta düzenlenmektedir.

 

 

 

Yönetim Kurulu Üyelerinin Müteselsil Sorumluluk Halleri

  • Hisse Senetleri Bedellerine Mahsuben Pay Sahipleri Tarafından Yapılan Ödemelerin Doğru Olmaması
  • Dağıtılan ve Ödenen Kâr Paylarının Doğru Olmaması
  • Yasal Olarak Tutulması Gereken Defterlerin Mevcut Olmaması veya Bunların İntizamsız Bir Surette Tutulması (T.T.Y. Md: 336):
  • Genel Kuruldan Çıkan Kararların Sebepsiz Olarak Yerine Getirilmemesi (T.T.Y. Md: 336):
  • Müdürlerin Sebebiyet Verdikleri Zararlardan Doğan Sorumluluk:

Yönetim kurulu üyeleri şirket müdürlerinin sebebiyet verdiği zararlardan sorumlu tutulamamaktadırlar (T.T.Y. Md: 346). Ancak şu hallerin varlığında, yönetim kurulu üyeleri yalnız şirkete karşı müteselsilen sorumlu olmaktadırlar.

 

·         Yönetim kurulu ehil olmayan müdürler tayin etmişse,

·         Müdürlerin şirket için zararlı iş ve muamelelerine müsamaha gösterilmişse,

·         Yönetim kurulu yetkili olmadığı hususlara müdürleri mezun kılmış, ve müdür tarafından bir zarar meydana getirilmişse,

·         Esas Sermayenin Arttırılmasında Yasa Hükümlerine Riayet Olunmaması:

·         Tahvil Çıkartılmasında Yasaya Aykırılık:

·         Genel Kurul Kararları Aleyhine Suiniyetle İptal Davası Açılması

·         Kuruluştaki Yolsuzlukları Araştırmamadan Doğan Sorumluluk

·         Yönetim Kurulunun Genel Müteselsil Sorumluluk Hali

  

Yönetim Kurulu Üyelerinin Şahsi Sorumluluk Halleri

 

· Yönetim Kurulu Üyelerinin Menfaatlerini veya Yakınlarının Menfaatlerini İlgilendiren hususların Müzakeresine Katılmalarından Doğan Sorumluluk

Yasanın yönetim kuruluna ve üyelerine vermiş olduğu yetkiler çerçevesinde Yönetim Kurulu Üyeleri şirketteki (Yasadaki tabiri ile) yolsuz bir muameleyi murakıplara bildirmek mecburiyetindedir. Eğer bu yükümlülüğü yerine getirmediği takdirde yolsuzluğu yapanlar gibi sorumlu tutulacağı da hüküm altına alınmıştır. ( TTK md. 308 ve md 337 )

 

SORUMLULUK DAVASINDA DAVACILAR

 

Ortaklığın Dava Hakkı

Yönetim Kurulu Üyelerine karşı açılacak sorumluluk davasında asıl hak, ortaklığındır. Dava ve dava açma usulü TTK' nın 341. maddesinde düzenlenmiştir.

 

Ortakların ve Alacaklıların Dava Hakkı

Ortakların ve alacaklıların Yönetim Kurulu Üyelerine karşı dava hakkı iki ayrı şekilde doğar. Dolaylı zarara dayanan davalar ve doğrudan doğruya görülen zararlara dayanan davalar.

Ortakların ve alacaklıların doğrudan doğruya gördükleri zararlar, kâr payını alma, doğru olmayan bilançoya güvenerek kredi vermiş alacaklıların alacağını alamaması veya gecikerek alması gibi hallerden doğan zararlardır. Alacağın tahsilini imkânsızlaştırmış iseler, alacaklılar için de doğrudan zarar doğururlar.Ortak ve alacaklıları doğrudan doğruya gördükleri zararlar için kendi adlarına tazminat talep ederler.Ortaklığın doğrudan gördüğü zararlar ortak ve alacaklılar için dolaylı zarar oluşturur. Ortak ve alacaklılar, dolaylı zararlar için tazminatın ortaklığa ( şirkete ) ödenmesini talep ederler.

 

TTK.521 ve 418.’e göre Eğer ölen şirket ortağı kişi Yönetim Kurulu üyesi ise bu durumda şirketin varsa kamu borcu için sorumluluk hisse temelinde mirasçılara intikal eder. Ayrıca hisse nedeniyle sermaye taahhüt borcu varsa bu borç da mirası reddetmeyen mirasçılara geçer. 6183 sayılı Kanun’a 1995 yılında 4108 sayılı Kanun ile eklenen mükerrer 35. madde ile bu sorumluluk, vergi dışındaki kamu yükümlülüklerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Kanunda yönetim kurulu üyelerinin şahsi malvarlıkları ile sorumlu olacağı borçlar kamu borçları olarak belirtilmiş olsa da yöneticinin şahsına açılmış bulunan ve şahsen malvarlığı ile sorumlu olacağı davarlarda genel hükümler gereğince mirasçılarının sorumluluğu da doğabilmektedir.

 

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE;

 

  • Denetlenmemiş finansal tablolar hukuken yok sayılmış olup denetlenip olumlu görüş almamış finansal tablolar nedeniyle yönetim kurulu göreve devam edemez, istifa etmek durumundadır. (Md. 403) Bu nedenle yönetim kurulu üyelerine daha ciddi sorumluluk yüklenmektedir.
  • Profesyonel yöneticilik kavramına yer verilmiştir. Bu kapsamda bağımsız (non-executive) yönetici tanımına işaret edilmiştir. Buna göre çeşitli menfaat sahiplerinin temsil edildikleri bir yönetim kurulundan ziyade sermayeden bağımsız, piyasanın ve işin gereklerine göre hareket edebilen, karar alabilen, iç denetim mekanizmalarını işletebilen ve risk yönetimine hazırlıklı bir yönetim kurulunun önemi vurgulanmıştır.
  • A.Ş.’nin kuruluşu, sermayesinin artırılması, azaltılması, birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi, menkul kıymet çıkarması gibi usuller, işlemler ve yapı değişiklikleri sebebiyle kanunen hazırlanması gerekli belgelerin ve yapılan beyanların kanuna aykırı veya hileli olmasından ya da sahteliğinden sorumluluk doğmaktadır;

 

      • Halka arz izahnamesi veya bir kurucular beyannamesi,
      • Aracı Kurum Garantisi,
      • İşlem denetçisi raporu yalan beyan içermekteyse bu durumu birden çok kişinin birlikte işlemeleri ve fiilin yönetim kurulu, icra komitesi gibi bir kurul tarafından gerçekleştirilmesi halinde teselsül doğabilmektedir.

 

               Ortaya çıkan bu sorumluluğa ilişkin zararlar ilgili kişiler tarafından tazmin edilmelidir.

 

  • Yönetim Kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde sorumlu tutulmuşlardır. Bu kişiler kusurlarının bulunmadığını ispat etmedikçe sorumludurlar. Sorumluluk yönetim işlevinin yüklenilmiş olmasından doğmaktadır. (md 553) Buna bağlı olarak söz konusu bu kişiler şirkete, pay sahiplerine ve alacaklılara karşı sorumludurlar.

 

“Halka Arz Poliçesi” (Public Offering of Securities Insurance) ile sigortalı kişilerin (direktörler, müdürler, şirketin bir çalışanı, yöneticilerin eşleri, sigortalı kişinin ölümü, iflas etmesi veya acze düşmesi halinde izahname sorumluluğundan kaynaklanan bir talebin yol açtığı zararların talep edildiği sigortalı kişinin yasal mirasçısı veya yasal temsilcisi veya vasiyeti tenfiz memuru olan veya olmuş veya olacak gerçek kişiler) halka arz sürecindeki izahnameden doğan sorumlulukları teminat altına alınmaktadır.

Bu poliçe ile izahname ile ilgili taleplerde her bir yönetici teminat altında olup ve şirketin bu sigortalı kişileri tazmin etmesi durumunda sigortacı tazmini gerçekleştiren şirkete ilgili tutarı ödemekte, şirketi tazmin etmektedir. Şirketin tüzel kişilik olarak izahnameden doğacak sorumluluğu, kontrol gücüne sahip hissedarlar, hisse arzını gerçekleştiren hissedarlar da ayrıca teminat altındadır.

 

Sigortalıların kontrolü dışında ani ve beklenmedik olaylarla ilgili şirketin katlanabileceği medya yönetim masraflarına ilişin talepler, soruşturma masrafları ve bunlara ek olarak yasal kriz masrafları, acil giderler ayrıca sunulan teminatlar arasındadır.

Yönetici Sorumluluk Sigortası Soru Formu için tıklayınız...